Ciąża

Marta

To nie tak, że jestem, ale znalazłam kilka artykułów traktujących ten temat, może się przydać w przyszłości...a póki co wole bezdzietnie, bo nie mam dla siebie czasu, a co dopiero dla małego brzdąca...

Marta

Ciąża - symptomy i objawy

W dzisiejszych czasach ciąża zaskakuje już tylko w nielicznych przypadkach. Kobiety są coraz bardziej świadome własnego ciała, zdrowia i fizjologii. Zdarza się jeszcze usłyszeć zabawną historię o tym, jak to kobieta dowiedziała się, że jest w ciąży dopiero przy porodzie. Początek ciąży jest najważniejszym okresem dla rozwijającego się dziecka, dlatego warto zapoznać się ze zmianami, jakie w tym czasie zachodzą w organizmie mamy.

Rozpoznanie ciąży
Niemalże od samego początku ciąży w organizmie kobiety zachodzą ogromne zmiany. Zmiany, które przy bacznej obserwacji można szybko wychwycić. Zwracając na nie uwagę łatwo przypuszczać, że za kilka miesięcy przyjdzie na świat mały potomek. Na co więc warto zwrócić uwagę?

Brak miesiączki
Choć jest to jeden z najważniejszych objawów ciąży, może być mylący. Zdarza się, że brak miesiączki związany jest z przewlekłą chorobą, z zaburzeniami hormonalnymi, silnym stresem lub stosowaniem doustnej antykoncepcji. Z tego właśnie powodu wszelkie zaburzenia w cyklu miesięcznym powinny skłonić kobietę do wizyty u ginekologa. Czasami, pomimo ciąży, regularne krwawienia miesięczne utrzymują się w pierwszym trymestrze. Są one zazwyczaj mniej obfite, czasami bardziej przypominają plamienia. Warto jednak pamiętać, że krwawienie z dróg rodnych w czasie ciąży może być oznaką zagrażającego poronienia i bezwzględnie wymaga konsultacji z lekarzem.

Co się dzieje z piersiami?
Wielokrotnie można spotkać się z opinią, że w czasie ciąży piersi powiększają się (zazwyczaj o dwa rozmiary). Jest to jak najbardziej fizjologiczny objaw i wiąże się z przygotowaniem gruczołu piersiowego do jego podstawowej funkcji, a mianowicie – do laktacji (choć Panowie mogą tu mieć odmienne zdanie). Większość kobiet zauważa powiększenie, nieznaczną bolesność, tkliwość i czasami świąd piersi. Można też wyczuć guzkowate zgrubienia, a na skórze pojawia się rozbudowana sieć naczyń krwionośnych. Podobne objawy występują u wielu kobiet tuż przed miesiączką i mają związek ze zmianami hormonalnymi.

Poranne nudności i wymioty
Jest to najbardziej rozsławiona dolegliwość kobiet ciężarnych. We wczesnym okresie ciąży mogą występować wymioty, częściej tylko nudności; utrzymują się zazwyczaj przez kilka godzin. Ich przyczyna tkwi prawdopodobnie w rosnącym stężeniu hormonów (gonadotropiny kosmówkowej i estrogenów). U większości kobiet takie dolegliwości nie stanowią zagrożenia, ale jeśli uniemożliwiają normalne przyjmowanie pokarmów, mogą prowadzić do odwodnienia i spadku masy ciała. Czasami potrzebna jest interwencja lekarska i dożylne uzupełnienie płynów.

Ciężarna kobieta często wychodzi do toalety
Nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Dziecko rozwija się w macicy. Narząd ten także powiększa swoje rozmiary. W pobliżu znajduje się pęcherz moczowy. Można powiedzieć, że kopniak malucha zmusza przyszłą mamę do wizyty w toalecie. Częste oddawanie moczu może być też wynikiem zakażenia układu moczowego, na którą to dolegliwość częściej zapadają kobiety ciężarne.

Ruchy dziecka
Ruchy płodu to namacalny, niezwykle radosny objaw ciąży. Przyszła mama może wyczuć poruszające się dziecko zazwyczaj w okolicach 18- 20 tygodnia ciąży, choć gdy jest to kolejne dziecko ruchy są zauważalne już w 16 tygodniu.

Gdy rośnie brzuch
Brzuch zaczyna się powiększać w okolicy 12- 14 tygodnia ciąży. Wiele kobiet ciężarnych uskarża się na zaparcia, które także mogą powodować powiększenie obwodu brzucha. Macica w ciąży zmienia swoje rozmiary. Lekarz po dokładnym jej zbadaniu zwykle nie ma problemów ze stwierdzeniem ciąży.

Test ciążowy
Popularne testy ciążowe są dostępne niemal w każdej aptece, a nawet kiosku na rogu. Opierają się one na prostej reakcji chemicznej, wykrywającej hormon w moczu. Wykrywana substancja (gonadotropina kosmówkowa – beta hCG) powoduje wystąpienie dwóch kolorowych linii na teście (aby test był dodatni muszą być dwie linie, niepojawienie się nawet jednej linii świadczy o uszkodzeniu testu). Nowoczesne testy pozwalają na wykrycie ciąży w 2 tygodnie po zapłodnieniu czyli w dniu spodziewanej miesiączki.

Jakie są pewne objawy ciąży?
Aby w 100% potwierdzić ciążę należy udać się do ginekologa. Od 3 tygodnia ciąży lekarz jest w stanie podejrzeć dziecko w brzuchu mamy przy pomocy aparatu USG. Kilka dni po zapłodnieniu badanie USG umożliwia zobrazowanie tzw. pęcherzyka płodowego, który w ciągu kilku tygodni zaczyna przypominać dziecko. Lekarz może także wysłuchać serca jak i wyczuć ruchy płodu (dopiero w III trymestrze). To są pewne objawy ciąży i wtedy najczęściej pada zdanie: „Gratuluję! Jest Pani w ciąży!”.

Jak wyliczyć termin porodu?
Kiedy lekarz jest już pewien, że jego pacjentka jest w ciąży, musi ustalić wiek ciąży i termin porodu. Jest kilka metod ustalania tej daty. Pierwsza z nich polega na wyznaczeniu pierwszego dnia ostatniej miesiączki i dodaniu 280 dni. Taka metoda jest skuteczniejsza u kobiet, które przed ciążą miały regularne, 28- dniowe cykle. O wiele bardziej wiarygodna jest ocena wieku ciążowego z wykorzystaniem badania ultrasonograficznego. Mierząc odpowiednie parametry, lekarz może z bardzo dużym przybliżeniem podać wiek ciąży. Należy pamiętać, że określona data porodu ma jedynie orientacyjne znaczenie. Kiedy mija wyznaczony termin nie należy panikować, a jedynie być pod ścisłą kontrolą lekarza prowadzącego ciążę.

Wiadomo, ze ciąża to rewolucja w ciele kobiety - rewolucja owocująca nowym życiem. Organizm kobiety ciężarnej wykonuje ogromny wysiłek tak, aby dziecko rozwijało się w komfortowych warunkach. Dokładna obserwacja ciała, zmian w nim zachodzących i jego potrzeb pozwala na dostosowanie trybu życia i zaakceptowanie nowej sytuacji. Należy pamiętać, że ciąża to nie choroba, ale wiele z przedstawionych objawów może pojawiać się w przebiegu różnych schorzeń. W przypadku wszelkich niepokojących objawów należy zwrócić się do lekarza, który powinien pomóc i udzielić dokładnych informacji.

Autor: Dorota Michałek
Opublikowany: 2007-10-31

Marta

Ciąża – nudności i wymioty – czyli poranek spędzony w toalecie

Piękny, słoneczny poranek. Mama i zamieszkujący w jej brzuchu maluch mają sprzyjające warunki do rozpoczęcia kolejnego dnia. Jednak nie zawsze jest tak sielankowo. Czasem na przeszkodzie stają uporczywe nudności i wymioty. Dolegliwości, rozsławione w filmach i serialach, budzą postrach wśród przyszłych mam. Zdarza się nawet, że pierwsze pytanie zadawane kobiecie ciężarnej na spotkaniu w gronie znajomych czy rodziny dotyczy właśnie porannych nudności. Warto więc przybliżyć problem porannych nudności występujących w okresie ciąży.

Większość kobiet cierpi na łagodną postać zaburzenia, które pojawia się najczęściej około 4 tygodnia ciąży. Zdarza się jednak, że nasilające się wymioty nie tylko utrudniają życie, ale wręcz zagrażają zdrowiu mamy, a czasami i dziecka. W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z chorobą, zwaną niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych. Choć dotyczy ona jedynie niewielkiego odsetka ciężarnych (0,3%- 2%), to może przebiegać gwałtownie i powinna być sygnałem do natychmiastowej wizyty u lekarza.

Burza hormonalna- podstawowy winowajca
To właśnie hormony są głównym podejrzanym. Wiadomo, że okres ciąży to potężna burza z piorunami w grze hormonalnej. Gonadotropina kosmówkowa (hCG), substancja wydzielana w czasie ciąży, umożliwia wczesne rozpoznanie ciąży. Może jednocześnie odpowiadać za nasilające się, szczególnie w pierwszym okresie ciąży, nudności i wymioty. Wiele badań wskazuje na to, że kobiety, u których stężenie hCG jest wyższe (najczęściej w ciąży bliźniaczej) częściej cierpią na poranne nudności. Dodatkowo zwiększone stężenie hormonów płciowych we krwi wywiera bezpośrednio drażniące działanie na błonę śluzową żołądka, wywołując odruch wymiotny. Powyższe dolegliwości częściej występują w I trymestrze ciąży i zazwyczaj dotyczą kobiet będących w ciąży po raz pierwszy. Zazwyczaj nie stanowią zagrożenia i ulegają stopniowemu złagodzeniu od 10 tygodnia ciąży. Po 14 tygodniu ustępują całkowicie.

Ciąża to niewątpliwie okres niepokoju, często wręcz lęku. Uważa się, że zmiany w psychice kobiety ciężarnej również mogą odgrywać istotną rolę w występowaniu nudności i wymiotów. Kobiety mniej odporne na stres, określane przez znajomych jako „histeryczki”, zdecydowanie częściej zgłaszają poranne dolegliwości żołądkowe. Nie bez powodu należy dbać o komfort psychiczny przyszłej mamy i nie narażać jej na dodatkowy stres.

Kiedy należy udać się do lekarza?
Zazwyczaj lekkie nudności i wymioty w ciąży nie zagrażają ani mamie ani dziecku. Zdarza się jednak tak, że kobieta szybko chudnie, traci wartościowe składniki odżywcze i odwadnia się. Wtedy niezbędna jest fachowa pomoc lekarska.

Leczenie
Zazwyczaj poranne dolegliwości nie wymagają żadnej terapii, zaleca się tylko odpoczynek i zdrowy styl życia. Ciężarna powinna unikać nieprzyjemnych, drażniących zapachów i ograniczyć słodycze i tłuste pokarmy. Posiłki powinna spożywać często, lecz małe, apetyczne i pełnowartościowe.

Czasami uporczywe wymioty zaburzają równowagę w organizmie kobiety ciężarnej. Wtedy do działania wkracza medycyna. W przypadku odwodnienia konieczne może być dożylnego uzupełnienie płynów. Kiedy wymioty staja się nie do zniesienia, możliwe jest zastosowanie leków o działaniu przeciwwymiotnym (doksylamina, metoklopramid, prometazyna i.in). Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży nie jest obojętne dla dziecka. Nie ma jednak dowodów by zagrażało prawidłowemu rozwojowi ciąży. Wiele kobiet pozytywnie odpowiada na akupunkturę i psychoterapię, co potwierdza podłoże psychologiczne dolegliwości.

Pamiętajmy, że ciąża nie musi oznaczać poranków spędzonych w toalecie, choć takie sytuacje mogą zaistnieć. Prawidłowa dieta oraz psychiczny i fizyczny komfort ułatwiają pokonanie dokuczliwych nudności i pozwalają na spokojny rozwój dziecka.
Autor: Dorota Michałek
Opublikowany: 2007-10-31

Marta

Błędy w diecie, czyli czego powinna unikać przyszła mama

Streszczenie
Każda kobieta chciałaby aby jej ciąża przebiegała bez problemów, a dziecko urodziło się zdrowe. Ważne jest, by miała dostęp do informacji, dzięki którym dowie się, co ewentualnie może zaszkodzić dziecku i jej samej. W artykule omówiono produkty spożywcze, których należy unikać, lub też zupełnie wykluczyć z diety kobiety w ciąży. Słowa kluczowe: dieta, ciąża.
Matka zaczyna być odpowiedzialna za swoje dziecko jeszcze przed jego narodzinami. Pewne rzeczy, dozwolone przed ciążą, należy w czasie jej trwania wykluczyć. Wiadomym jest, że szkodzi palenie papierosów, czy uprawianie jeździectwa. Nie wolno także pić alkoholu, jednak zalecenie to jest interpretowane na wiele sposobów, również przez lekarzy. Niewiele matek zdaje sobie sprawę, że dieta i pewne przyzwyczajenia żywieniowe mogą mieć znaczący wpływ na rozwój ciąży i dziecka. Panuje przekonanie "Nie szkodzi specjalnie mi, to czemu ma zaszkodzić dziecku?"
Jest jednak kilka restrykcji w diecie, których należy przestrzegać. Dotyczy to wszystkich kobiet w ciąży, a także tych, które ją w najbliższej przyszłości planują.

Jeść dla dwojga czy za dwoje?

Im wcześniej kobieta zacznie o siebie dbać, tym większa szansa na urodzenie zdrowego dziecka. Na około 6 miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę należy ograniczyć ilość używek oraz wybierać produktu spożywcze bogate w witaminy i minerały. Należałoby też pozbyć się nadwagi, jeśli lekarz uzna to za konieczne, jednak nie na krótko przed ciążą. Niedożywienie może grozić między innymi niską masą urodzeniową noworodka.

Otyłość, na którą cierpi około 30% kobiet w Polsce, szkodzi nie tylko samym kobietom, ale też ich potomstwu. Uznawana jest za czynnik ryzyka dla przebiegu ciąży, a także porodu i połogu. W miarę jej rozwoju wzrasta ciśnienie tętnicze oraz może pojawić się cukrzyca ciężarnych. Otyłe kobiety dwa razy częściej niż te z prawidłową wagą wymagają cięć cesarskich. Istnieje też większe zagrożenie porodem przedwczesnym. Młode mamy muszą zwykle dłużej leżeć w szpitalu po porodzie. Częściej cierpią na powikłania podczas znieczulenia oraz na infekcje dróg moczowych. Noworodki matek otyłych rodzą się w gorszym stanie zdrowotnym.[1] Same mają też większe predyspozycje do otyłości w życiu dorosłym.

Wiele kobiet przybiera na wadze podczas ciąży. Zamiast jeść „dla dwojga”, jedzą „za dwoje”. Dieta ciężarnych kobiet pozwala na zwiększenie dziennego zapotrzebowania energetycznego od 300 do 500 kcal, w zależności od wagi wyjściowej. Generalnie kobiety chude przybierają na wadze nieco więcej niż otyłe. Aby zmieścić się w normach, kobieta może przytyć do 9 – 12 kg podczas trwania ciąży, czyli 1- 1,5 kg miesięcznie. Oczywiście przyszłe mamy nie powinny samodzielnie stosować żadnych diet odchudzających! Należy za to unikać przejadania się, zwłaszcza produktami z dużą ilością tłuszczów i węglowodanów, czyli tłustymi serami, mięsami i wędlinami, rybami w oleju. Zaleca się ograniczenie do minimum jasnego pieczywa na rzecz ciemnego, jedzenia typu fast – food, słodyczy, w tym ciast, produktów cukierniczych, produktów mącznych. Bogate w tłuszcze i węglowodany produkty nasilają także zaparcia.

Czy można wypić dinka?

Żeby nie było żadnych wątpliwości – NIE WOLNO pić alkoholu, pod żadną postacią i żadnym momencie trwania ciąży. Z badań sopockiej PBS (2005) wynika, że jedna trzecia kobiet w Polsce przyznaje się do picia alkoholu w czasie ciąży. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych dotyczy to ponad 50% kobiet.[2] Najczęściej pije się piwo i wino, uważane za mniej szkodliwe, niż mocniejsze trunki. Wiele kobiet może powiedzieć, że przecież słyszało od znajomej, że piwo wpłynie korzystnie na laktację, pić nie wolno tylko w pierwszym trymestrze, a lekarz to wręcz zalecał kieliszek czerwonego wina do obiadu na poprawę krążenia i morfologii. Niestety, świadczy to wyłącznie o niewiedzy na ten temat. Etanol jest bardzo groźny dla płodu. W przeciwieństwie do dorosłych ludzi, nie ma on jeszcze wykształconych enzymów, które mogłyby etanol metabolizować. Działanie alkoholu jest więc toksyczne i tak naprawdę nie ma dawki bezpiecznej dla rozwijającego się dziecka (podobnie jak w przypadku nikotyny). Każda ilość może spowodować uszkodzenia mózgu i układu nerwowego. Alkohol może być przyczyną ADHD, wad wrodzonych serca lub nerek, niskiej inteligencji. U kobiet, które piją średnio ponad 3 drinki na tydzień, zauważono większą skłonność do poronień. Picie przyczynia się do skrócenia czasu trwania ciąży, mniejszej wagi urodzeniowej noworodka.[2] Kobiety nadużywające alkoholu często rodzą dzieci cierpiące na Płodowy Zespół Alkoholowy, czyli FAS (Fetal alcohol syndrome). Dzieci z FAS mają charakterystyczny wygląd – są mniejsze, z nieproporcjonalnie małą główką, wąską górną wargą, spłaszczonym nosem, z oczami szeroko rozstawionymi i z opadającymi powiekami.[2]

Poranna kawa

Pozostając w temacie napojów, należałoby tez wspomnieć o kawie. Ogólnie, ilość kofeiny należy ograniczyć, zarówno tej z kawy, jak i z napojów typu cola. Wiele badań wskazuje, że umiarkowane picie kawy nie powinno mieć niekorzystnego wpływu na płód. Jednak są też dowody świadczące na niekorzyść tego napoju. Nadmierne picie kawy, w ilości 6 – 8 filiżanek dziennie jest przyczyną poronień, a także niskiej masy urodzeniowej dziecka.[3]

Zakażona żywność

Kobiety w ciąży znajdują się w grupie ryzyka związanego z chorobami przenoszonymi przez żywność. Zalicza się tu salmonellę, listeriozę i toksoplazmozę.[4] Choroby te, w zależności od momentu zakażenia, mogą być przyczyną wad wrodzonych i zahamowania rozwoju wewnątrzmacicznego płodu.

Toksoplazmoza
Toksoplazmozą(choroba wywołana przez pasożyta Toxoplasma gondi) można zarazić się na kilka sposobów. Pierwszym z nich jest spożywanie surowych jarzyn i owoców skażonych jajami pasożyta. Można temu zapobiec myjąc dokładnie warzywa i owoce pod silnym strumieniem wody. Drugim sposobem zarżenia jest spożywanie krwistego mięsa, befsztyków tatarskich, wędlin z surowego mięsa. Należy więc starannie ugotować lub wysmażyć mięso, unikać nowych, nie jedzonych wcześniej mięsnych dań i wędlin. Warto też wspomnieć, że ciężarne kobiety nie powinny sprzątać kocich kuwet, czy pozwalać kotom na zbliżanie się do jedzenia w kuchni.[4]

Salmonelloza
Salmonella (wywołana przez Salmonella enteriditis) zagraża posocznicą, zakażeniem płodu przez łożysko z uwagi na obecność bakterii we krwi, zapaleniem opon mózgowych, a także poronieniem.[5] Do zakażenia dochodzi najczęściej po spożyciu surowych jaj, czy niepasteryzowanego mleka.

Listerioza
Listerioza (wywołana przez bakterię Listeria monocytogenes) charakteryzuje się, podobnie jak salmonella, wystąpieniem posocznicy i zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych. Może doprowadzić do śmierci wewnątrzmacicznej płodu. Jest szczególnie groźna w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Najczęściej zarazić się nią można jedząc sery pleśniowe i miękkie typu feta czy camembert. Bakteria może znajdować się też na skórce innych serów. Jej źródłem może być tzw. jedzenie ”gotowe do spożycia”, wymagające tylko ponownego podgrzania, gotowe desery, a także surowy drób, surowe kiełbasy.[6]

Ciężarnym nie zaleca się także jedzenia surowych owoców morza (ostrygi, małże) i ryb (sushi), które mogą zawierać groźne pasożyty, bakterie i wirusy, na przykład wirusa żółtaczki zakaźnej typu A.

Przyprawy, konserwanty, sztuczne aromaty i barwniki

Dalsze ograniczenia w diecie dotyczą żywności przetworzonej i sztucznej, generalnie uznawanej za niezdrową. Powinno się unikać jedzenia konserw, które zawierają dużo fosforanów oraz soli. Niezdrowe są też koncentraty zup, słodkie napoje gazowane, ostre przyprawy, jak musztarda, ostra czerwona papryka, pieprz cayenne.

Jak widać, dieta przyszłej mamy nie wymaga szczególnych poświęceń. Unikać należy niepełnowartościowych produktów, sztucznie przetworzonych, czy ewentualnie stwarzający zagrożenie zakażeniem bakteriami lub pasożytami. Bezwzględne ograniczenie dotyczy na pewno napojów alkoholowych. Odżywiając się racjonalnie i mądrze, kobieta może mieć pewność, że nie działa na szkodę własnego dziecka.
Bibliografia
1. Krasnodębski J, Zemanek-Wojnowska A, Krysta A. Ciąża i poród u pacjentki otyłej
Ginekologia Praktyczna 2004, 12; 5: 15-19.
2.Hannigan J, Randall Armant D. Alcohol in pregnancy. Semin Neonatol 2000, 5: 243-254.
3.Tsubouchi H, Shimoya K, Hayash S. Effect of coffee intake on blood flow and maternal
stress during the third trimester of pregnancy. International Journal of Gynecology and Obstetrics 2006, 92, 19—22
4. Kendall P, Medeiros L, Hillers V. Food handling behaviors of special importance for pregnant women, infants and young children, the eldery, and immune–compromised people. J Am Diet Assoc. 2003, 103: 1646-1649.
5. Klooster J, Roelofs H. Management of Salmonella infections during pregnancy and puerperium. Netherlands Journal of Medicine 1997, 51, 83-86.
6. Hitchins A. Assessment of alimentary exposure to Listeria monocytogenes. International Journal of Food Microbiological 1996, 30, 71-85.

Autor: Agnieszka Golik
Opublikowany: 2007-10-31

Marta

Leki w ciąży

Streszczenie
Dziecko w łonie matki rozwija się i rośnie bardzo dynamicznie, w związku z tym jest bardziej podatne na niepożądane działanie substancji leczniczych niż dorosły człowiek. Większość leków podanych matce przenika do krwiobiegu dziecka przez łożysko. Ryzyko toksycznych efektów zależy od tego jaki lek zostanie podany i w którym momencie ciąży. Wiele leków np. przeciwnowotworowych w ogóle nie powinno być stosowanych w okresie ciąży. Dodatkowo praktycznie wśród każdej grupy leków znajdują się takie które nie powinny być stosowane w błogosławionym stanie, nawet wśród tak popularnych leków przeciwgorączkowych. Każda terapia, która prowadzona jest w czasie ciąży jest skomplikowana, powinno się zawsze skonsultować z lekarzem lub farmaceutą bezpieczeństwo stosowania leków nawet jeśli są to produkty dostępne powszechnie bez recepty.
W ciągu tylko dziewięciu miesięcy ciąży dochodzi do rozwoju człowieka z zaledwie jednej zapłodnionej komórki. Proces ten charakteryzuje się olbrzymią dynamiką i właśnie to powoduje, że tak łatwo może dojść do jego zakłócenia. W niektórych przypadkach niebezpieczne mogą okazać się nawet takie leki, które są bardzo bezpieczne dla rozwiniętego, dorosłego organizmu.
Z historii znane są przypadki, gdy leki o dużym marginesie bezpieczeństwa powszechnie używane przez dorosłych okazywały się mieć fatalny wpływ na rozwijające się dzieci, gdy zażywane były przez kobiety w ciąży. Do najbardziej znanego przypadku doszło w roku 1961, kiedy w skutek zażywania Talidomidu przez kobiety w ciąży urodziło się ponad 10 000 dzieci z wadami rozwojowymi kończyn. Przypadek ten pokazał jak ważne jest badanie leku pod kątem jego potencjalnej szkodliwości dla płodu. Praktycznie każdy leki jaki zażywany jest przez kobiety ciężarne wpływa również w pewnym stopniu na ich dzieci. Na dzień dzisiejszy dla niektórych leków ten wpływ jest zbadany i adnotacje na ten temat znaleźć można w ulotce informacyjnej. W każdej sytuacji gdy kobiecie w ciąży podawany jest lek należy w konsultacji z lekarzem rozważyć bezpieczeństwo jego stosowania i potencjalne zagrożenia jakie są z nim związane.

Dlaczego leki zamiast pomagać, mogą szkodzić dziecku?

Leki jakie dostaną się do organizmu matki przechodzą przez łożysko i dostają się do krwiobiegu dziecka. Niektóre substancje chemiczne osiągają w ciele rozwijającego się dziecka większe stężenia niż w organizmie matki. Jednym z powodów, dla których taka sytuacja jest niebezpieczna jest fakt, że dzieci nie posiadają w pełni wykształconych mechanizmów metabolizmu leków. Szkodliwy wpływ leków na płód zależy od momentu, w którym są one stosowane. Przyjmuje się, że do siódmego dnia po zapłodnieniu ryzyko uszkodzeń jest niewielkie ze względu na to, że dzielące się komórki nie są jeszcze zróżnicowane i posiadają duże zdolności regeneracyjne. Największe narażenie na szkodliwe efekty uboczne leków występuje między dziesiątym, a około sześćdziesiątym dniem ciąży. Jest to okres tak zwanej embriogenezy, czyli czas w którym wyodrębniają i kształtują się poszczególne układy i narządy. W drugim i trzecim trymestrze ciąży rozwija się układ nerwowy i płciowy, dlatego też toksyczne efekty leków w tym okresie mogą odbić się niekorzystnie na rozwoju płciowym i wiązać się z zaburzeniami neurologicznymi u dziecka.

Jakich leków należy unikać?

W związku z mechanizmem działania leki przeciwnowotworowe i większość hormonów nie powinny być stosowana w okresie ciąży poza bardzo szczególnymi wypadkami, w których korzyści z ich zastosowania mogą przewyższać ryzyko jakie się z nimi wiąże. Kolejna grupą leków, których nie powinno stosować się ciężarnych są antybiotyki, szczególnie zaś z grupy tetracykliny i aminoglikozydów. Stosowanie ich wiąże się z poważnym zagrożeniem zaburzeń w rozwoju narządów miąższowych takich jak wątroba czy trzustka.
Leczenie gruźlicy u kobiet w ciąży wymaga pewnych modyfikacji, gdyż standardowo stosowana w leczeniu streptomycyna może zagrażać rozwojowi dziecka. Gdy dochodzi do konieczności stosowania antybiotyków u kobiet w ciąży powinny być one dobierane bardzo rozważnie i ostrożnie.
Niebezpieczne mogą również być popularne niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak np. aspiryna. Doszukano się zależności między zażywaniem tego leku i wadami serca, rozszczepem podniebienia czy niską wagą urodzeniową dzieci. Pomimo tego, że są to dość rzadkie przypadki i a leki z tej grupy uważane są za względnie bezpieczne, nie powinno się ich używać w okresie embriogenezy, a w późniejszym czasie ich stosowanie powinno być racjonalne i ograniczone do minimum ze względu na możliwość wywoływania zmian wad u płodu.

Leki psychotropowe

Leki psychotropowe takie jak pochodne benzodiazepiny czy też fenotiazyny są stosunkowo bezpieczne, natomiast w przypadku dużych dawek czy też ich nadużywania, pojawia się ryzyko upośledzenia rozwoju umysłowego dziecka.

Leki przeciwdrgawkowe

Poważne zagrożenie w prawidłowym rozwoju dziecka związane są z przyjmowaniem leków przeciwdrgawkowych. Szczególnie dokładnie efekty uboczne opisane są w przypadku zażywania fenytoiny. Mogą to być poważne wady związane z rozwojem serca czy kręgosłupa jak również przepukliny czy rozszczep podniebienia. Szacuje się, że występują one u około 30% ciężarnych leczonych fenytoiną, w przypadku stosowania innych leków odsetek ten jest mniejszy, ale nie powinien być pomijany.

Inne grupy leków

Pewne niebezpieczeństwa związane są również z lekami moczopędnymi, przeciwzakrzepowymi czy wykrztuśnymi preparatami zawierającymi jod. Niewskazane są również doustne leki przeciwcukrzycowe, a w przypadku cukrzycy powinno się bardzo dokładnie monitorować poziom cukru we krwi i dobierać dawki insuliny w taki sposób, aby utrzymać go w zakresie normy fizjologicznej.

Należy pamiętać, że wszystkie leki przyjmowane przez kobiety w ciąży oddziaływają również na dziecko. Czasami wpływ ten jest niewielki, ale zdarzają się przypadki, że może być on tragiczny w skutkach, dlatego też najlepiej konsultować z lekarzem przyjmowanie jakichkolwiek leków. Największa podatność na zaburzenia występuje w pierwszych kilku tygodniach ciąży, w momencie gdy zachodzi embriogeneza. Na płód wpływ mają nie tylko leki, ale również używki takie jak nikotyna czy alkohol. O ile zaprzestanie stosowania leków nie jest konieczne, a niekiedy nawet niemożliwe to zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu jest najprostszym sposobem, żeby nie szkodzić swojemu dziecku - warto o tym pamiętać!

Bibliografia
Kostowski W, Herman ZS. Podstawy Farmakoterapii. PZWL 2006

Autor: Krzysztof Orłowski
Opublikowany: 2007-10-31

Marta

Czy szczepienia w błogosławionym stanie są błogosławieństwem?

Streszczenie
Szczepienia to bardzo dobra, skuteczna i powszechna metoda zapobieganie zakażeniom wirusami i bakteriami. Polegają one na podaniu osłabionego lub martwego drobnoustroju przeciwko któremu organizm nabiera odporności i staje się mniej podatny na infekcje w przyszłości. Niektóre szczepienia, szczególnie te oparte na osłabionych, ale żywych bakteriach mogą być szkodliwe dla kobiet w ciąży, a w szczególności dla ich rozwijających się dzieci. Warto zaszczepić się przed planowanym zajściem w ciąże, gdyż w jej trakcie szczepienia mogą być ryzykowne i należy je zawsze konsultować z lekarzem prowadzącym.
Dzięki stosowaniu szczepionek możliwe jest uchronienie organizmu przed wieloma chorobami zakaźnymi. Odporność uzyskana w ten sposób ma szczególne znaczenie dla kobiet w ciąży, gdyż wiele wirusów i bakterii zagraża nie tylko bezpośrednio im, ale również ich nienarodzonym jeszcze dzieciom. Czasami jednak istnieją przeciwwskazania do przeprowadzania takiego zabiegu u kobiet będących w ciąży lub w okresie bezpośrednio ją poprzedzającym. Decyzja o przeprowadzeniu szczepienia powinna być za każdym razem konsultowana z lekarzem prowadzącym.

Szczepienia, nazywane też immunizacją, polegają na podaniu do organizmu antygenu. Pod tym terminem mogą kryć się osłabione żywe wirusy lub bakterie; zabite drobnoustroje bądź też same ich fragmenty. Organizm reaguje na obecność antygenu i produkuje przeciwciała skierowane przeciwko niemu. Przeciwciała łączą się z antygenem i pomagają wydalić go z organizmu. Gdy już chorobotwórczy intruz zostanie usunięty we krwi utrzymuje się podwyższony poziom przeciwciał, które w razie ponownego zakażenie danym zarazkiem skutecznie i szybko się z nim rozprawiają. Niektóre szczepionki po jednorazowym podaniu chronią przez całe życie, inne tylko przez pewien okres, a jeszcze inne muszą być podawane w kilku kolejnych dawkach, aby zaczęły w pełni chronić szczepiona osobę.

Ciąża to okres szczególnego zagrożenia ze strony chorób zakaźnych. Ryzyko to związane jest z tym, że niektóre choroby jak np. różyczka, świnka czy odra mogą wywołać wady rozwojowe płodu. Wśród chorób, które również przyczynić się mogą do zaburzenia prawidłowego rozwojowi wymienić należy dodatkowo ospę wietrzną czy zakażenia bakteriami Listerii, a nawet grypę. Niektóre infekcje mogą dodatkowo skończyć się poronieniem, co czyni je jeszcze bardziej niebezpiecznymi.

Szczepionki uważane są za skuteczny i tani sposób zapobieganiu zakażeniom przyszłej mamy i jej dziecka pod warunkiem, że zastosowane są one przed zajściem w ciąże. Niektóre szczepionki, a konkretnie te zawierające osłabione, ale żywe wirusy nie powinny być stosowane w błogosławionym stanie ze względu na fakt, że mogą one powodować konsekwencje podobne jak same wirusy. W tej grupie znajdują się preparaty mające chronić min. przeciw różyczce, ospie czy śwince.

Przeciwko większości tych chorób immunizacji dokonuje się we wczesnej młodości, czy nawet w wieku niemowlęcym. W skutek przejścia przez standardowy, obowiązkowy kalendarz szczepień przyszłe mamy jeszcze w dzieciństwie nabierają odporności na takie choroby jak krztusiec, tężec, błonica, (szczepionka Di-Te-Per) jak również różyczka, świnka i odra (MMR) oraz choroba Heinego-Medina. Wszystkie wyżej wymienione szczepienia powinny być wykonane przed planowanym zajściem w ciąże, a dodatkowo warto też poddać się uodpornieniu przeciwko ospie wietrznej i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Zanim zacznie się starania o dziecko należy sprawdzić jakim szczepieniom zostało się poddanym i zapytać lekarza o to czy istnieje potrzeba przeprowadzenia jakichś dodatkowych immunizacji.
Każda terapia stosowana w czasie ciąży powinna być dwa razy sprawdzona pod kątem potencjalnego zagrożenia dla zdrowia dziecka. Nie inaczej jest ze szczepieniami i niektóre z nich są przeciwwskazane, jednak są też takie, które uznawane są za stosunkowo bezpieczne. Do pierwszej grupy tzn. tych które nie powinny być wykonywane w ciąży zaliczyć możemy szczepionki przeciwko: odrze; śwince; różyczce; ospie wietrznej; gruźlicy jak również przeciwko grypie jeżeli oparta jest na podaniu żywych, osłabionych drobnoustrojach. Za bezpieczne uznane są natomiast immunizacje przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B; tężcowi i błonicy (Td); wściekliźnie oraz szczepionka przeciwko grypie oparta na martwych drobnoustrojach, która jest wręcz rekomendowana. Zalecenia te oparte są na wytycznych amerykańskiego centrum do zwalczania i zapobiegania chorób (CDC) z maja 2007 roku [1]

Podsumowując - najlepiej jest zadbać o szczepienia jeszcze przed przewidywanym zajściem w ciążę. Gdy u ciężarnej zachodzi potrzeba zastosowania szczepionki niekiedy może nieść to za sobą ryzyko, gdy stosowana szczepionka opiera się na żywych, osłabionych drobnoustrojach. W takich przypadkach podejmuje się wspólnie z prowadzącym lekarzem decyzję co do postępowania w oparciu o ocenę ryzyka zapadnięcia na daną chorobę. Na szczęście nie każda immunizacja jest przeciwwskazana u kobiet w błogosławionym stanie, aczkolwiek również o takich warto jest pomyśleć przed planowanym zajściem w ciążę, aby uniknąć dodatkowego stresu, którego w przypadku przygotowań do macierzyństwa i tak nie brakuje.

Bibliografia
1. CDC. Guidelines for Vaccinating Pregnant Women. Dostepne na [link widoczny dla zalogowanych] Otwierane 20.10.2007

Autor: Krzysztof Orłowski
Opublikowany: 2007-10-31

Marta

Źródło, z którego pochodzą powyższe artykuły to: [link widoczny dla zalogowanych]

bastas

ojaaaa, ale się Marta napisała, ile czytania Very Happy

a co do ciąży to Pit ostatnio robił zdjęcie dziewczynie, która poszła do kibelka sikać, a urodziła dziecko, które wpadło jej do muszli :/ niefart nieco...